فیستول ( Fistule ) یا ناسور یا به گویش قدیمی دردالسینا ، به یک ارتباط غیرطبیعی بین بافت های گوناگون ناحیه مقعد گفته می شود که معمولا به صورت یک مجرای باریک از انتهای روده به سطح پوست می رسد. این عارضه بنا به دلایل مختلفی اعم از عفونت ، جراحی یا التهابات مزمن بوجود می آید. فیستول ها با عوارضی نظیر عفونت های شدید ، آبسه مقعدی و التهاب های مزمن همراه است. تشخیص فیستول معمولا از طریق معاینات بالینی و تصویربرداری پزشکی توسط متخصص فیستول انجام می شود. درمان آن می تواند شامل روشهای جراحی و غیرجراحی باشد. در این مقاله به بررسی موضوعاتی اعم از علت و علائم این عارضه ، عوارض ناشی از این بیماری ، روش های پیشگیری ، روش های تشخیص و غیره می پردازیم پس با ما همراه باشید.
فیستول مقعدی چیست؟
ناسور مقعدی یکی از شایع ترین بیماری نشیمنگاهی بوده که یک مجرای غیرطبیعی بین دو بخش از بدن را به یکدیگر متصل می کند. این مجرا می تواند بین اندام های داخلی (مانند روده‌ها) یا بین یک اندام داخلی و سطح پوست تشکیل شود. بهتر است بدانید در حالت طبیعی تمامی بافت های ناحیه مقعد به صورت مجزا قرار دارند. اما هنگامی که به این عارضه دچار می شوید یک ارتباط غیرطبیعی بین بافت ها و پوست ناحیه مقعد بوجود می آید. این عارضه از گرفتگی و انسداد یکی از غده های درون راست روده بوجود آمده و با تجمع چرک و غدد در ناحیه مقعد این کانال غیر طبیعی رخ می دهد. از این رو می توانید برای جراحی فیستول در زاهدان ، به پزشک متخصص در این حوزه مراجعه نمایید.
علائم فیستول
علائم دردالسینا با توجه به نوع و محل آن متفاوت می باشد و وجود سوراخ ملتهب در اطراف ناحیه مقعد یکی از شایع ترین علائم این عارضه می باشد. در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در زیر حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید و نسبت به درمان فیستول اقدام نمایید. برخی از رایج ترین علائم به شرح زیر است:
- خروج ترشحات بدبو
- درد
- عفونت
- آبسه های مقعدی
- تب و لرز
- خونریزی مقعدی
- تغییر رنگ پوست
- خارش و سوزش
- بی اختیاری مدفوع و گاز معده
- تورم و قرمزی در ناحیه مقعد
- زائده پوستی (برجستگی در اطراف مقعد)
توجه: در صورت مشاهده آبسه مقعدی حتما به پزشک مربوطه مراجعه نمایید زیرا درمان خودسرانه عوارض خطرناکی را به همراه دارد.
علت بروز ناسور مقعدی
در داخل مقعد یکسری غدد وجود دارد که در حالت طبیعی ترشحات خود را به درون مقعد تخلیه می کند که این موضوع منجر به انسداد مسیر غدد و تجمع عفونت در مقعد می شود که در نتیجه یک کانال غیرطبیعی بین بافت مقعد و پوست بوجود می آید. لازم به ذکر است این عارضه با درد و خونریزی شدیدی همراه است. دلایل بروز فیستول مقعدی به عوامل مختلفی بستگی دارد که به شرح زیر است:
- عفونت
- بیماری سل
- پرتو درمانی
- بیماری کرون
- آبسه مقعدی
- بیماری دیورتیکولیت
- بیماری های جنسی
- بیماری التهابی روده
- سرطان راست روده
- یبوست یا اسهال مزمن
- زایمان طبیعی سخت
- تضعیف سیستم ایمنی بدن
- وارد شدن آسیب و ضربه به مقعد
- زخم های ناشی از اجابت مزاج
- عوارض جراحی های شکم و لگن
عوارض ناشی از فیستول مقعدی
ناسور عوارض متعددی را به همراه دارد که بنا به دلیل عدم درمان یا جراحی ناموفق یا عدم رعایت مراقبت های بعد از عمل فیستول بروز می دهد. لازم به ذکر است تشخیص به موقع و درمان مناسب از بروز این عوارض جلوگیری می کند. برخی عوارض شامل موارد زیر هستند:
- عفونت
- تنگی مقعد
- عود فیستول
- خونریزی شدید
- تشکیل آبسه مقعدی
- لختگی خون در سیاهرگ
- بی اختیاری مدفوع و روده
انواع فیستول
این عارضه بر اساس محل و نوع ارتباط غیرطبیعی بین بافت ها و اندام ها به چند دسته تقسیم می شوند. انواع فیستول عبارتند از:
-
فیستول اکسترا اسفنکتریک
فیستول اکسترا اسفنکتریک نوعی ناسور مقعدی بوده که مسیر آن از بالای عضله اسفنکتر خارجی مقعد عبور می کند. این نوع فیستول از قسمت بالایی رکتوم (راست روده) شروع می شود و به سطح پوست در نزدیکی مقعد ختم می شود.
-
سوپر اسفنکتریک
این نوع فیستول از بالای عضله اسفنکتر داخلی و خارجی شروع و به سمت بالا عبور می کند و یک مسیر پیچیده دارد به همین دلیل تشخیص و درمان آن دشوارتر است.
-
ترانس اسفنکتریک
یک نوع خاص از این عارضه به حساب می آید که مسیر آن از داخل عضله اسفنکتر خارجی مقعد عبور می کند، به طوری که همزمان از هر دو طرف این عضله (داخلی و خارجی) عبور دارد. این نوع فیستول ممکن است از بالای عضله اسفنکتر داخلی یا خارجی شروع شود و به سطح پوست در نزدیکی مقعد پایان یابد.
-
اینتر اسفنکتریک
شایع ترین نوع این عارضه ، اینتر اسفنکتریک می باشد که از داخل عضله اسفنکتر داخلی شروع می شود و به سطح پوست در نزدیکی مقعد پایان می یابد. این نوع فیستول می تواند به علت التهاب، آبسه یا زخم های مزمن در داخل عضله اسفنکتر داخلی ایجاد شود.
روشهای تشخیص فیستول
تشخیص شامل استفاده از چندین روش بالینی و تصویربرداری جهت شناسایی دقیق محل و نوع فیستول است. روش های تشخیص به شرح زیر است:
- تصویربرداری
- معاینه فیزیکی: پزشک ممکن است با بررسی علائم و سابقه پزشکی بیمار و انجام معاینه فیزیکی به تشخیص اولیه بپردازد.
- سی تی اسکن: تصویربرداری مقطعی از بدن که می تواند محل و وسعت فیستول را نشان دهد.
- ام آر آی (MRI): تصویربرداری با رزولوشن بالا که برای تشخیص انواع پیچیده و عمیق مفید است.
- فیستولوگرافی: تزریق ماده حاجب به داخل فیستول و تصویربرداری از مسیر آن با استفاده از اشعه ایکس.
- اندوسکوپی: استفاده از یک لوله انعطاف پذیر با دوربین برای تشخیص انواع داخلی
- اولتراسونوگرافی: استفاده از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر از داخل بدن که می تواند برای تشخیص فیستول های نزدیک به سطح پوست یا در ناحیه مقعد مفید باشد.
- آندوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی: معاینه داخلی رکتوم و قسمت پایین روده بزرگ با استفاده از دستگاه های خاص که برای تشخیص انواع رکتوواژینال یا آنورکتال استفاده می شود.
- آزمایش: بررسی نمونه های خون، ادرار یا ترشحات برای نشانه های عفونت یا التهاب که می تواند به تشخیص و مدیریت بیماری کمک کند.
سوالات پر تکرار درباره فیستول مقعدی
| آیا فیستول مقعدی خود به خود خوب می شود؟ | خیر. در اغلب موارد نیاز به درمان های پزشکی یا جراحی دارد. |
| آیا فیستول خطرناک است؟ | اگر باعث عفونت های گسترده و آبسه های عمیق شود خطر دارد. |
| آیا درمان خانگی برای فیستول وجود دارد؟ | نشستن در وان آب گرم و مصرف فیبر به کاهش علائم کمک می کند. |
| جراحی فیستول درد دارد؟ | خیر. تجویز داروهای ضد درد ، آن را قابل کنترل می کند. |
| طول درمان فیستول چقدر است؟ | معمولاً بهبودی کامل بین ۲ تا ۶ هفته زمان می‌برد. |
روش های پیشگیری از ناسور
لازم به ذکر است فیستول بنا به دلایل مختلفی و به صورت ناگهانی رخ می دهد به همین دلیل روش دقیقی جهت پیشگیری از این عارضه مشخص نشده است. البته لازم به ذکر است شما با سبک زندگی سالم می توانید احتمال بروز این عارضه را کاهش دهید. به طور کلی روش های پیشگیری بیماریبه شرح زیر است:
- طی روز حداقل 8 الی 12 لیوان آب بنوشید.
- از یک برنامه غذایی سالم و سرشار از فیبر پیروی کنید.
- حتما مسائل بهداشتی فردی را رعایت نمایید.
- در صورت ابتلا به یبوست مزمن حتما نسبت به درمان آن اقدام فرمایید.
- طی روز تحرک و فعالیت ورزشی داشته باشید.
- از برقراری رابطه جنسی مقعدی خودداری فرمایید.
- از مصرف دخانیات و مشروبات الکلی خودداری فرمایید.
بهترین روش درمان فیستول چیست؟
بهترین روش درمان به نوع و محل بیماری بستگی دارد. روش هایی مانند فیستولوتومی ، لیزر فیستول ، فلپ آدوانسمنت یا روش لیفت از جمله گزینه های رایج هستند. پزشک با بررسی وضعیت بیمار بهترین روش را پیشنهاد می کند.
فیستول لیزری چیست و آیا موثر است؟
درمان فیستول با لیزر یکی از روش های نوین ، کم تهاجمی و مؤثر است که بدون نیاز به برش گسترده انجام می شود. این روش درد و عوارض کمتری دارد و در بسیاری از موارد بدون بستری انجام می گیرد.
آیا فیستول باعث سرطان می شود؟
خود فیستول منجر به سرطان نمی شود ، اما اگر مزمن و درمان نشده باقی بماند ، احتمال ایجاد تغییرات سلولی غیرطبیعی در بافت ها وجود دارد. به همین دلیل پیگیری درمان اهمیت زیادی دارد.
آیا رابطه جنسی باعث ایجاد فیستول می شود؟
رابطه جنسی مقعدی یکی از عوامل احتمالی ایجاد آسیب و در نتیجه بروز این بیماری در برخی افراد است ، به‌ویژه اگر بدون رعایت اصول بهداشتی یا با فشار زیاد انجام شود.
آیا فیستول در کودکان هم رخ می دهد؟
بله ، فیستول مقعدی می تواند در نوزادان و کودکان نیز به ویژه در سال اول زندگی رخ دهد که اغلب ناشی از عفونت یا آبسه در ناحیه پری آنال است. درمان آن در کودکان نیز ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
آیا چاقی باعث بروز فیستول می شود ؟
در مواردی ، افزایش وزن و چاقی ، می تواند باعث وارد آمدن فشار به ناحیه مقعد در بروز این مشکل شود. برخی از افرادی که برای کاهش وزن ، جراحی چاقی انجام داده اند ، توانسته اند با این روش ، مشکلات ناشی از فیستول را مهار کنند.
سخن پایانی
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم فیستول ها به عنوان ارتباطات غیرطبیعی بین اندام ها و سطوح بدن به وجود می آید. تشخیص زود هنگام و درمان مناسب این عارضه از بروز عفونت های مکرر، التهاب های مزمن و کاهش کیفیت زندگی جلوگیری شود. فیستول از انواع مختلفی تشکیل شده است که هر کدام علائم خاص خود را دارند. در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در بالا حتما به پزشک متخصص در زاهدان مراجعه نمایید.
